در شرکت های کاشی و سرامیک بر اساس یک سری فاکتورها و عوامل روانساز را انتخاب می کنند.
پلاستیسیته
پلاستیسیته یکی از ویژگیهایی که از روی آن مواد رسی قابل تشخیص است یعنی یکی از ویژگی های منحصر به فرد مواد رسی است که قابلیت شکل پذیری ماده را گویند.از نظر علمی به ماده پلاستیک گویند که بعد از وارد کردن ماده به آب و جذب آب توسط لایه های رسی آن ماده, آب را در بین لایه های خود نگهداشته و آن خاک حالت چسبندگی یا پلاستیسیته پیدا میکند. با این مقدمه می توان پلاستیسیته را این گونه تعریف کردکه با وارد کردن نیرو به یک ماده شکل پذیر و ایجاد تغییر شکل در آن ماده قابلیت حفظ آن شکل را دارد. ممکن است ماده چسبندگی داشته باشد ولی شکل پذیری نداشته باشد.
عوامل مرتبط با پلاستیسیته:
1- ترکیب مینرالی
2- اندازه ذره و شکل ذره
3- ظرفیت تبادل کاتیون
PH -4
5- کشش سطحی آب
هرچه اندازه ذرات کوچکتر باشد چسبندگی افزایش می یابد. هرچه PH به سمت اسیدی پیش برود پلاستیسیته کمتر میشود. کشش سطحی نیز رابطه مستقیم با پلاستیسیته دارد.
معیارهای انتخاب روانسازها:
1- قیمت
2- اثر
3- پایداری
calgon یا هگزا متا فسفات سدیم اثر قویتری نسبت سرامیک سیلیکات سدیم دارد اما دو عیب عدم پایداری و قیمت بالاتری نسبت به سیلیکات سدیم باعث استفاده کمتر آن در صنعت میشود از جمله روانسازها به ترکیبات (سیترات ، استات، کربنات، فسفات سدیم).
اگر بدنه ای با پلاستیسیته کم و میزان محافظ کلو ئیدی کم داشته باشیم دفلوکو لانت اصلی سیلیکات سدیم است که با هیدرولیز ذرات کلوئیدی زیاد بوجود می آید اگر بدنه با پلاستیسیته (بالکلی زیاد بدنه) و میزان محافظ کلوئیدی بالا داشته باشیم دیگر به ذرات کلوئیدی ناشی از سیلیکات سدیم نیازی نیست و می توان از کربنات سدیم استفاده کرد در عمل معمولاً نسبتی از سرامیکهای کربنات سدیم سیلیکات سدیم بکار می برند بهترین نتیجه (کمترین ویسکوزیته) وقتی اتفاق می افتد که اول کربنات سدیم و بعد سیلیکات سدیم استفاده شود و ویسکوزیته بالا وقتی است که هر دو روانساز با هم استفاده شوند. رقیق ترین دوغاب کاشی و سرامیک را وقتی داریم که نسبت کربنات کلسیم به سیلیکات سدیم 3 به 4 باشد (4/3). ولی اینهم متاثر از ماهیت کلوئیدهای مختلف, مقدار و اجزای بدنه, ترتیب اضافه کردن روانساز ها است.
علّت صعود منحنی روانسازی:
هر چه مقدار روانسازها بیشتر میشود ویسکوزیته دوغاب کمتر میشود به عبارتی میتوان مقدار آب مصرفی دوغاب را برای رسیدن یک ویسکوزیته خاص کمتر است. تداخل ابر دو ذره باعث صعود منحنی فوق میشود. پتانسیل زتا ناشی از ذخیره بار است هر چه پتانسیل زتا بیشتر باشد دوغاب روانسازتر است.
روانسازی یا دفلوکوله ذرات غیر رسی
در دوغاب های رسی با افزایش PH حالت روانی افزایش می یابد حالت اسیدی باعث بسته شدن دوغاب میشود. دوغاب های رسی حاوی MG و CA اگر این مقدار زیاد باشد حالت اسیدی به دوغاب می دهد برای دوغابهای اکسیدی قضیه فرق دارد به ماهیت ذرات. سطح ویژه آنها و وجود ذرات کلوئیدی و PH بستگی دارد.
خواص رئولوژیکی بستگی به عوامل زیر دارد:
1- مینرالهای موجود
2- توزیع اندازه ذره
3- سطح ویژه
4- اصلاح کننده کلوئیدی
5- PH
هر اکسیدی دارای PH خاصی است که در ان سطح ذره مثبت یا منفی و یا خنثی میشود سوسیانسیون مواد غیر پلاستیک مثل اکسیدها و نیتراتها اغلب با اسیدها (عمدتاً HCL)دفلوکوله میشود. روی سطح هر ذره غیر اکسیدی یک لایه نازک از اکسید همان ماده تشکیل میشود برای Disperes (روان کردن –پخش کردن) در دوغاب کردن ذرات غیر اکسیدی معمولاً با تغییر ph لایه سطحی اکسیدی را تحت تاثیر قرار میدهد