امروزه حفظ محیط زیست به عنوان یکی از جنبه‌های غیرقابل اغماض در امر توسعه پایدار مطرح است. در این رابطه استفاده از فن‌آوری‌های مختلف همچون انواع روش‌های زیستی و شیمیایی در پالایش و کنترل آلودگی‌های محیط زیست به کار گرفته شده است. در ایران نیز با شتاب گرفتن فرایند صنعتی شدن کشور و لزوم توجه بیشتر به توسعه پایدار همراه با الزامات اقتصادی، نیاز به استفاده از فن‌آوری‌های کارآمد و نوین در کنترل آلودگی‌های محیط زیست بیش از پیش احساس می‌شود.
همانند تمامی صنایع، صنعت سرامیک نیز اثرات مخربی بر روی محیط زیست دارد. توجه به تاثیرات زیست محیطی و کنترل آن و بهینه کردن فرایند تولید و کاهش آلاینده‌ها از مواردی است که تمامی واحدهای تولیدی باید به آن دقت داشته و همواره بخشی از بودجه سالیانه خود را صرف انجام آن نمایند. قطعا کنترل فرایند تولید علاوه بر کاهش مشکلات زیست محیطی، می‌تواند به سلامت پرسنل شاغل و در بسیاری از موارد به کاهش هزینه‌های دورریز مواد و ضایعات نیز بینجامد.
صنعت سرامیک به دلایل استفاده از مواد اولیه، آب فراوان، انرژی سوختی و هم‌چنین نیروی الکتریسیته در فرایند تولید آلودگی‌هایی از قبیل اضافات و ضایعات تولیدی، گازهای خروجی از کوره، اسپری‌درایر، خشک‌کن‌ها و ...، ضایعات لعاب، آب‌های مورد نیاز برای شستشوی بال‌میل‌ها، آب‌های استفاده شده در سیستم اسپری و خطوط لعاب، آب مورد استفاده در سیستم پولیش، گرمای ناشی از انرژی گرمایی مورد نیاز و هم چنین انواع آلودگی‌های صوتی را ایجاد می‌نماید.
انتشار گازهای گلخانه‌ا‌ی و به‌ویژه پساب‌های صنعتی آلوده و سایر آلاینده‌ها مقوله‌هایی است که مطرح بوده و لذا جامعه جهانی و سازما‌ن‌های بین‌المللی ذیربط جهت کنترل و کاهش اثرات مخرب آلودگی زیست محیطی الزاما حلقه‌های ضوابط و مقررات کنترلی را تنگ‌تر خواهند نمود.
در دنیای امروز هر کشوری که بتواند بر منابع بیشتری تسلط یابد، منابع موجود را بهینه تر مصرف و منابع مصرف شده را باز تولید کند، از قدرت بالاتری بهره خواهد برد. در دنیای کنونی که منابع محدود هستند، بازتولید و بازیافت منابع اهمیت بسیاری یافته است، بسیاری از صنایع موجود بیشتر از اینکه به تولید مواد جدید مشغول باشند به بازتولید و بازیافت مواد مصرف شده مشغولند.
راهکارهای مدیریت بر ضایعات
این فرآیند مشتمل بر روش‌های متعددی است و به مجموعه اقداماتی اطلاق می‌شود که در جهت بهینه‌سازی وضعیت تفکیک، جمع‌آوری، حمل، بازیافت، فروش و کنترل سایت ضایعات (از نقطه نظر تأثیرات زیست محیطی) صورت می گیرد.
این راهکارها به ترتیب اولویت عبارتند از:
• حذف: جلوگیری کامل از ایجاد ضایعات با بکارگیری روش‌ها، تجهیزات و تدابیری که منجر به افزایش بازده تولید، حفظ منابع و مواد اولیه پبیشگیری از اتلاف انرژی می‌گردد.
• کاهش در منبع تولید: اجتناب از تولید بی‌رویه ضایعات و هم‌چنین کاهش و یا حذف آن از طریق تغییرات در فرآیند.
روش‌های معمول برای کاهش میزان ضایعات در منبع تولید آنها شامل موارد زیر است:
1- انجام عملیات به‌طور صحیح و اصولی:
الف: انتخاب دقیق تامین کنندگان و هم‌چنین مواد اولیه خریداری شده
ب: انجام به موقع و منظم تعمیرات پیشگیرانه
ج: کاهش حجم ضایعات با بکارگیری روش‌هایی چون فیلتراسیون، خشک کردن و فشرده کردن ضایعات.
د: نصب درپوش و شیر اطمینان بر روی مخازن حاوی مایعات و حلال‌ها
ه: جلوگیری از نشت و انتشار مواد
و: استفاده مجدد از مواد ریخته شده
2- بهبود فن‌آوری: کاهش میزان تولید ضایعات از طریق بهبود فرآیندها و استفاده از تجهیزات پیشرفته‌ای که ضایعات کمتری ایجاد می‌کنند (فن‌آوری پاک) و هم‌چنین انجام اصلاحات لازم در تجهیزات به‌منظور کاهش ضایعات تولیدی.
3- تغییر در مواد اولیه مصرفی: جایگزینی مواد زیان‌بار با مواد اولیه بی‌خطر و یا کم‌خطر با مد نظر قررار دادن معیارهای نظیر تأثیرات سوء ایمنی و بهداشتی، آثار منفی بر کیفیت کالا و یا ضایعات حاصله و یا آثار سوء وارده بر فرآیند تولید.
4- ایجاد تغییرات در محصول نهایی یا جانبی: این روش می‌تواند منجر به کاهش کلی میزان ضایعات در فرآیند تولید گردد و این امکان نیز وجود دارد که محصولات تولیدی نهایی دارای خطرات کمتری از نظر زیست محیطی باشد.
• بازیافت: استفاده مجدد از ضایعات به منظور بکارگیری احیاء و دوباره آنها به‌عنوان مواد اولیه و جلوگیری از اتلاف انرژی
• تصفیه: کلیه اقداماتی است که در جهت از بین بردن و یا جداسازی عناصر سمی و موجود در ضایعات و خنثی‌سازی ضایعات و در نهایت تبدیل آنها به مواد کم خطر، صورت می‌پذیرد.
• دفع: انتقال کنترل شده و مطمئن ضایعات ممکن است با اقداماتی نظیر کاهش حجم، قراردادن در ظروف مخصوص، جداسازی محل دفن و نگهداری یا پایش همراه باشد.
روش‌های ذکر شده در مدیریت بر ضایعات، بیان‌گر این موضوع است که روش‌های حذف و کاهش ضایعات در منبع و یا بازیافت آنها، بسیار منطقی‌تر از روش‌های پر هزینه‌ای چون تصفیه و دفع ضایعات تولیدی است.
منبع : http://www.kimiaceramtile.com
www.baaax.ir