معرفی شاخص شامخ در صنعت ساختمان

شاخص بین المللی مدیران خرید (Purchasing Manager's Index) که در فارسی به نام "شامخ" معرفی می شود معیاری بین المللی است که مورد پذیرش اکثر کشورهای توسعه یافته قرار دارد. این شاخص در بیش از 29000 بنگاه خصوصی در 40 کشور در سرتاسر جهان، بر اساس پایش پرسشنامه ای سنجش و ارزیابی می شود. در سال 97 برای اولین بار شامخ صنعت در ایران توسط اتاق بازرگانی برای بخش صنعت مورد سنجش و ارزیابی قرار گرفت و در مهرماه سال 98 نیز اتاق تعاون اقدام به اجرای طرح شامخ ساختمان نمود که نتایج آن بصورت ماهانه توسط مرکز آمار اتاق تعاون ایران منتشر می شود. بررسی نتایج این شاخص دیدگاه کلی و چشم انداز سریعی از آینده صنعت ساختمان و شرایط اقتصادی حاکم بر آن، به ویژه وضعیت رونق و رکود در بخشهای ساختمان، صنعت و خدمات را در اختیار متصدیان و دست اندرکاران صنعت ساختمان و حوزه های مرتبط قرار می دهد.

 

بر اساس استاندارد بین المللی طبقه بندی فعالیت‌های اقتصادی (ISIC)، صنعت ساختمان، به سه گروه اصلی ساخت بنا، مهندسی عمران و فعالیت‌های ساخت و ساز تخصصی ساختمان تقسیم‌بندی می‌شود. در یک دسته بندی دیگر، بخش ساختمان به دو بخش کلی مسکونی و غیرمسکونی (تجاری و عمرانی) تفکیک میشود. داده های مربوط به اندازه گیری شامخ صنعت ساختمان با نظرسنجی از مدیران عامل و یا نمایندگان آنها در شرکت های فعال ساختمانی منتخب در این دسته بندیها به دست می آید.

 در طرح شامخ، از پرسش شوندگان خواسته میشود به 12 پرسش مطروحه در قالب سه گزینه  وضعیت نسبت به ماه پیش ( بهتر شده، بدتر شده ویا تغییری نکرده است)، پاسخ دهند. برای پاسخهای بهتر از ماه قبل: عدد 1، بدون تغییر: عدد 0.5 و گزینه بدتر ازماه قبل: عدد صفر بعنوان امتیاز پرسش ثبت میشود. از مجموع حاصلضرب امتیاز پاسخ دهندگان به هریک از گزینه ها در عدد همان گزینه، عدد شامخ در آن پرسش به دست می آید. درنهایت معیار سنجش این شاخص عددی بین 0 تا 100 است که به ترتیب به معنای آن است که 100 درصد پاسخ دهندگان گزینه "بدتر شده است" و یا گزینه "بهتر شده است" را انتخاب نموده اند، عدد 50 نشاندهنده عدم تغییر وضعیت نسبت به ماه قبل، و اعداد بالای 50 نشانه بهبود وضعیت نسبت به ماه قبل و زیر 50 به معنای بدتر شدن وضعیت نسبت به ماه قبل است.

با توجه به اینکه در میان 12 پرسش مطرح شده، پرسش اول بیشتر از بقیه در معیار سنجش کلی اثرگذار است و بر اساس مطالعات صورت گرفته، رویکرد مورد استفاده در برخی دیگر از کشورها در محاسبه شاخص کل ساختمان نیز این مطلب را تایید می کند؛ لذا عدد شامخ کل ساختمان برابر با عدد شامخ پرسش اول در نظر گرفته شده و داده های دیگر مستخرج از این پایش پرسشنامه ای نیز هر کدام با توجه به تعریفشان جداگانه بررسی می شوند. از دیگر ویژگیهای این معیار اینست که داده های آن به صورت ماهانه در روزهای ابتدایی ماه و پیش از انتشار داده های رسمی منتشر میشوند. همچنین با توجه به بین المللی بودن این شاخص، امکان مقایسه مستقیم بسیاری از کشورهای توسعه یافته و درحال توسعه از طریق ارزیابی نتایج حاصله بوجود می آید. نکته دیگری که شاخص شامخ را در کانون توجه قرار داده است اینست که داده های شامخ بر اساس مستندات واقعی کسب وکارها و نه بر اساس نظرات شخصی و حدس مدیران گردآوری شده و توسط بازارهای مالی، بانکهای مرکزی، مراکز تصمیم گیری اقتصادی و رسانه ها در جهان به طور مداوم رصد و پیگیری می شوند.