ایران به لحاظ دسترسی به منابع غنی خاک و انرژی یکی از مناسب‌ترین کشور‌ها برای تولید کاشی و سرامیک در دنیا به شمار می‌رود. روند رو به رشد این صنعت در ایران باعث شده تا به لحاظ کمی، تولیدی بالغ بر 500 میلیون متر مربع در سال را به ارمغان آورد و این در حالی است که بررسی‌های «فرصت امروز» نشان از جانمایی و احداث ظرفیت تولید 250 میلیون متر مربع دیگر در کشور را دارد که با این حساب می‌توان روی تولیدی بالغ بر 750 میلیون متر مربع انواع کاشی و سرامیک در کشور حساب باز کرد.
بررسی‌های طرف تقاضا در این بازار نیز همانند بازار همه محصولات وابسته به مسکن در حالت کما به سر می‌برد. مصرف 300 تا 350 میلیون متر مربع در سال به هیچ وجه نمی‌تواند با تولیدات این بخش همخوانی داشته باشد بنابراین چاره‌ای جز فکر کردن به بازارهای صادراتی در این صنعت وجود ندارد و همین وضعیت موجب شده ایران جایگاه چهارمی در دنیا را از آن خود کند. در واقع ایران به لحاظ تولید کاشی و سرامیک پس از چین، برزیل و هندوستان رتبه چهارم را به خود اختصاص داده است. حال این سوال مطرح است که آیا اساسا تولید و صادرات محصولی با چنین سطح انرژی بری بالا، برای کشور ما به‌صرفه است؟ همین سوال در خصوص برخی دیگر از صنایع کشور نظیر فولاد نیز مطرح می‌شود که البته در این گزارش بنا نداریم به این سوالات پاسخ دهیم و تنها به بررسی جنبه‌های مختلف تولید و سرمایه‌گذاری در این صنعت با اخذ نظرات کارشناسان این حوزه خواهیم پرداخت.
ورود با سرمایه‌ای 50 میلیارد تومانی
امید محصصیان، مدیر بازاریابی و فروش شرکت کاشی و سرامیک الوند یکی از فعالان بازار کاشی و سرامیک در خصوص چگونگی سرمایه‌گذاری در این صنعت می‌گوید: برای شروع کار و سرمایه‌گذاری در صنعت کاشی و سرامیک باید حداقل یک سرمایه 50 میلیارد تومانی در اختیار داشته باشید که این رقم شامل هزینه‌های خرید زمین، راه‌اندازی خط تولید، تجهیز کارخانه و احداث فضاهای اداری و… می‌شود.
وی معتقد است: تولید با مقیاسی کمتر از چهار میلیون متر مربع در این صنعت به صرفه نخواهد بود، بنابراین کسی که قصد سرمایه‌گذاری در این صنعت را دارد باید به سطح تولیدی بالاتر از این رقم فکر کند، پس باید برای راه‌اندازی دو تا سه خط تولید که هر کدام حدود دو میلیون متر مربــع ظرفیـت دارد اقدام کنید، زیرا راه‌اندازی یک خط تولید به هیچ‌وجه اقتصادی نیست.
محصصیان در ادامه می‌گوید: برای این کار به زمینی حدود یک هکتار نیاز دارید که هزینه خرید زمین بسته به شهری که برای شروع کار در نظر می‌گیرید متفاوت است که از این متراژ گفته شده، حدود چهار تا شش هزار متر فضای مسقف است که شامل سوله‌ها، سـاخـتـمان اداری، دفتر مدیریت، سالن غذاخوری و استراحت کارکنان است.
این کارشناس بازار می‌گوید: راه‌اندازی هر خط تولید ایتالیایی برایتان 10 میلیاردی هزینه برمی‌دارد، بنابراین اگر بخواهید سه خط تولید با ظرفیت هر خط دو میلیون متر مربع در سال احداث کنید باید حدود 30 میلیارد تومان برای این کار در نظر بگیرید، البته اگر بخواهید از خط تولید چینی استفاده کنید تقریبا نصف این مبلغ برایتان هزینه دارد، ولی به همان میزان از کیفیت کارتان کاسته خواهد شد.
نیمی از سرمایه صرف راه‌اندازی خط تولید می شود
محصصیان در پاسخ به اینکه مبلغ گفته شده به چه بخش‌هایی اختصاص می‌یابد، می‌گوید: خط تولید شامل بخش‌های مختلف از قبیل بخش ساخت بدنه اصلی کاشی، بخش پخت و لعاب، بخش سورت اینگ، بسته‌بندی و… می‌شود که همه اینها در نهایت 50 درصد از هزینه‌ها را به خود اختصاص می‌دهد، یعنی از کل مبلغ سرمایه 50 درصد صرف تجهیز خط تولید و خرید ماشین‌آلات می‌شود و 50 درصد مابقی به خرید زمین، ساخت فضاهای اداری و… اختصاص می‌یابد.
سطح پایین بهره‌وری نیرو
جالب است بدانید برای تولید در چنین سطحی در ایران چیزی حدود 300 نفر نیروی انسانی در مجموع نیاز است، اما بر اساس استاندارد‌های کشور‌های صنعتی با 150 تا 170 نیروی کار می‌توان چنین کارخانه‌ای را اداره کرد و این خود به روشنی گویای سطح بهره‌وری نیروی انسانی در کشور است.
محصصیان در خصوص مجوزهای لازم برای این کار به «فرصت امروز» می‌گوید: مجوز‌ها از وزارت صنعت و معدن اخذ می‌شود و حدود یک ماه زمان می‌برد تا مجوزهای لازم برای احداث کارخانه اخذ شود. پس از اجرای عملیات عمرانی و تکمیل کارخانه نیز باید پروانه بهره‌برداری صادر شود.
فعالان این حوزه می‌گویند در حال حاضر بهترین مکان برای این‌کار استان یزد است که به یکی از قطب های این صنعت در کشور و منطقه تبدیل شده است اما در شهر‌های دیگر و در همین اطراف تهران هم کارخانه‌های تولید کاشی و سرامیک وجود دارد. پیشنهاد «فرصت امروز» به شما سرمایه‌گذاری در استان یزد است، چرا که به دلیل نزدیکی به منابع اولیه تولید و نیروی انسانی متخصص، مشکلات کمتری در طول کار خواهید داشت.
وضعیت بازار و سود احتمالی
طی سال‌های گذشته صنعت کاشی و سرامیک در کشور بازار مناسبی داشته و از حاشیه سود مطمئنی برخوردار بوده است، به همین دلیل در این سال‌ها روند رو به رشدی را طی کرده و سرمایه‌گذاری‌ها در تولید این محصول بازار داخلی را به حد اشباع رسانده است. در حال حاضر سرمایه‌گذارانی که قصد ورود به این صنعت را دارند می‌توانند روی یک حاشیه سود 15 تا 18 درصدی حساب باز کنند، اما اگر بازار ثبات اولیه خود را بازیابد و شرایط اقتصادی مناسبی در بازارهای داخلی و بازار منطقه حاکم شود و در بازار فروش و صادرات مشکلی وجود نداشته باشد، می‌توان روی یک حاشیه سود 25 تا 30 درصدی در این صنعت حساب باز کرد. با این وجود به عقیده کارشناسان این صنعت، سرمایه‌گذاران باید با یک نگاه بلند‌مدت پا به این عرصه بگذارند.
محصصیان هم در این خصوص می‌گوید: سرمایه‌گذاری در این بخش، صبر و حوصله می‌خواهد تا جایی که باید بدانید دوره بازگشت سرمایه قطعا کمتر از سه سال نخواهد بود و در برخی طرح‌ها بسته به کیفیت و نوع کار تا پنج سال هم طول می‌کشد.
فرصت‌ها و تهدید‌های بازار
در حال حاضر با وجود مازاد عرضه در بازار داخلی، سالانه حدود 10 میلیون متر مربع واردات کاشی و سرامیک با تعرفه 220 درصدی به کشور صورت می‌پذیرد که این رقم چیزی حدود 3 تا 4 درصد مصرف داخلی را تشکیل می‌دهد، هر چند که این رقم تهدید خاصی برای تولید‌کنندگان عمده بازار محسوب نمی‌شود، چرا که تمام این واردات در بخش کالاهای لوکس صورت می‌گیرد و مشتریان خاص دارد اما این فضا فرصت مناسبی را در اختیار تازه‌وارد‌ها قرار می‌دهد تا با برنامه‌ریزی و طرح مناسب با تولید محصول با کیفیت بالا و لوکس در صدد تامین نیاز این قشر از افراد جامعه برآیند. از آنجا که دولت تسهیلات خاصی برای تولید کاشی و سرامیک قائل نیست و فقط به بحث معافیت‌های مالیاتی و تسهیلاتی که برای سایر صنایع نیز در نظر گرفته شده، بسنده کرده است اما در بحث تولید مواد اولیه تسهیلات خاصی در نظر گرفته شده است.
توصیه کارشناسان «فرصت امروز» به شما سرمایه‌گذاری در بخش تولید مواد اولیه است. امید محصصیان هم در رابطه با فضای بازار و فرصت‌ها و تهدید‌های موجود می‌گوید: سرمایه‌گذاری در صنعت کاشی و سرامیک با توجه به بازارهای غنی صادراتی که پیش روی این صنعت قرار دارد با یک نگاه بلند‌مدت بسیار مناسب است اما در حوزه‌های مختلف این صنعت از قبیل تولید مواد اولیه مرغوب، تولید ماشین‌آلات، صنایع رنگ لعاب و… به مراتب فرصت‌های جذاب‌تری برای سرمایه‌گذاری وجود دارد. وی در ادامه می‌افزاید: در حال حاضر مشکل اصلی این صنعت بحث تولید نیست بلکه بسته‌بندی مناسب به علاوه بازاریابی و فروش یکی از معضلات اساسی این بازار است، لذا ورود به این بخش از صنعت کاشی و سرامیک نیاز مهم‌تری از بازار است و جذابیت بیشتری برای سرمایه‌گذاران دارد.
محصصیان جذاب‌ترین بخش این صنعت را سرمایه‌گذاری در تولید و استخراج مواد اولیه عنوان می‌کند و معتقد است: یکی از مهم‌ترین مشکلات سرمایه‌گذاری در این بخش علاوه بر مشکل فروش و مارکتینگ، مسئله تامین نیروی انسانی متخصص و کارآمد است که به‌دلیل رشد سریع این صنعت طی سال‌های اخیر فرصت مناسبی برای آموزش نیروی انسانی وجود نداشته است، بنابراین استان یزد به دلیل نزدیکی به مواد اولیه و وجود نیروی انسانی متخصص بهترین مکان برای تاسیس کارخانه و سرمایه‌گذاری در این کار است.
محصصیان تولید با کیفیت بالا برای تسخیر سهم سه درصدی بازار کالاهای لوکس وارداتی را یک فرصت مناسب برای سرمایه‌گذاری در این صنعت می‌داند و می‌افزاید: مدیریت قوی و بازاریابی مناسب، تولید محصول با کیفیت و مدیریت صحیح، از مهم‌ترین رموز موفقیت در بازار است. وی در پایان اضافه می‌کند: توانایی برقراری ارتباطات کاری و همکاری‌های مشترک با شرکت‌های خارجی معتبر هم یکی از مهم‌ترین عوامل موفقیت برای تازه‌واردهاست.
منبع : وبسایت فرصت امروز (http://forsatnet.ir)